Het Openbaar Ministerie zet zwaar in op de bestrijding van ambtelijke en niet-ambtelijke corruptie. De FIOD bracht vorige week een persbericht uit over invallen in Velsen en Heemstede bij twee heren die verdacht worden van omkoping bij de verkoop van een perceel. Dit onderzoek is gestart naar aanleiding van een FIU-melding. Uit het persbericht wordt niet duidelijk welke transactie is gemeld en waarom deze verdacht zou zijn. Tegenover deze onduidelijkheid staat dat er in deze vroege fase van het onderzoek al veel details over de aankoop van het perceel worden gedeeld. Een complexiteit van feiten wordt gepresenteerd, wat de indruk kan wekken dat er iets mis is. Maar wat is het daadwerkelijke probleem?
Het persbericht
Volgens het persbericht kocht een 62-jarige verdachte een perceel en zette samen met een andere verdachte (38 jaar) een structuur op met meerdere vennootschappen. Het perceel werd verkocht aan een van deze vennootschappen voor 4,9 miljoen euro, gefinancierd door de verkoop van aandelen van een andere vennootschap van de verdachten. Een dag later werden deze aandelen en het perceel voor 5,5 miljoen euro verkocht aan de werkgever van de 38-jarige verdachte, waarmee een winst van 1,4 miljoen euro werd gerealiseerd. De 38-jarige verdachte probeerde zijn betrokkenheid te verbergen en beïnvloedde de koper tijdens de onderhandelingen. Er zijn ook aanwijzingen voor een betaling aan een medewerker van de koper, wat leidt tot verdenkingen van niet-ambtelijke corruptie.
Niet-ambtelijke corruptie
Foute boel? Dat is de vraag. Niet-ambtelijke corruptie betreft individuen buiten een overheidsfunctie. Er moet bij niet-ambtelijke corruptie een ‘omkoper’ zijn die een gift, belofte of dienst geeft en een ‘omgekochte’ die dit accepteert en daarmee handelt tegen zijn of haar professionele plichten. Het verzwijgen van een ontvangen gift, belofte of dienst wordt gezien als het handelen tegen deze plicht. Er moet echter wel een directe link zijn tussen de gift of belofte en het handelen in strijd met de plicht van de omgekochte.
De FIOD lijkt te suggereren dat de 62-jarige verdachte de 38-jarige heeft omgekocht om druk uit te oefenen op zijn werkgever om het perceel te kopen. Maar wat is precies de gift, belofte of dienst? Mag de 38-jarige delen in de winst van de verkoop? Als dat het geval is, is het de vraag of er wel sprake is van een gift. Het hangt allemaal af van hoe de jongere verdachte betrokken raakte bij de aankoopstructuur en de financiering van het perceel, maar daarover zwijgt het persbericht.
Een gift?
Het simpelweg niet informeren van je werkgever dat je indirect een perceel aan hem verkoopt, vormt op zich geen niet-ambtelijke corruptie. Een essentieel element van corruption is dat er sprake moet zijn van een gift, belofte of dienst. Ook de losse flodder opmerking dat vermoedelijk een bedrag is overgemaakt naar een medewerker van de kopende partij is niet meer dan de situatie kleur geven zonder dat daar echt wat mee wordt gezegd. Want waarom is die medewerker dan geen verdachte? Is dat dan degene die is omgekocht?
Couleur locale
Wanneer de FIOD een persbericht uitgeeft, zou dit zich moeten beperken tot relevante, kleurloze feiten en omstandigheden die betrekking hebben op de beschuldiging. Dit staat dus los van de vraag of het nodig en legitiem is om in deze fase van het onderzoek een persbericht naar buiten te brengen. Een mistig feitenrelaas publiceren zonder dat duidelijk wordt wat nu eigenlijk het probleem is, is zinloos en onnodig schadelijk voor de betrokken partijen.
In mijn praktijk zie ik vaker dat de FIOD een niet-ambtelijke corruptiezaak presenteert alsof deze zo klaar als een klontje is. Maar het (internationale) handelsverkeer vraagt om een genuanceerde blik en kennis van een branche. Laat u dus niet verleiden door het stijlmiddel van de FIOD, dat is slechts couleur locale!