Niemand kan worden gedwongen aan zijn eigen veroordeling mee te werken (nemo-teneturbeginsel). Daarentegen is de belastingplichtige verplicht informatie te verstrekken die voor de belastingheffing van belang kan zijn.
Dit levert nogal eens ingewikkelde situaties op. Het uitgangspunt is dat de informatie moet worden verstrekt voor zover deze binnen de fiscale informatieverplichtingen van artikel 47 AWR valt. Het is daarna aan de strafrechter of de rechter die over de boete oordeelt om de gevolgen te bepalen als informatie die onder dwang is verkregen voor beboeting of bestraffing wordt gebruikt.
De Hoge Raad hanteert als uitgangspunt dat materiaal dat onafhankelijk van de wil bestaat voor beboeting mag worden gebruikt, zoals bankafschriften. Het is vaste jurisprudentie dat wilsafhankelijk materiaal niet voor beboeting mag worden gebruikt, zoals verklaringen.
Het EHRM heeft in het arrest van 4 oktober 2022 (CASE OF DE LEGÉ v. THE NETHERLANDS) handvatten gegeven voor de beoordeling of het verbod op zelfincriminatie is geschonden. Angelique Perdaems bespreekt dit arrest in NL Fiscaal 2022/2127. Zij benoemt het stappenplan dat het EHRM weergeeft en analyseert het arrest.
In de klacht was aangevoerd dat de documenten wilsafhankelijk materiaal zijn, omdat deze niet kunnen worden verkregen zonder de wil van de belastingplichtige. Daar gaat het EHRM niet in mee. Het gaat erom of het al bestaande documenten zijn. De documenten die bestaan onafhankelijk van de wil mogen in beginsel als bewijs worden gebruikt voor beboeting.
Het EHRM stelt wel twee voorwaarden voor het onder dwang mogen vorderen van deze bestaande documenten. Het moet duidelijk zijn dat de documenten van belang zijn voor het onderzoek én de autoriteiten moeten zeker weten dat de documenten bestaan.
Wil u meer weten? Lees dan de noot: Noot NL Fiscaal 2022 EHRM Nemo tenetur.