Sinds 2001 maakte de Belastingdienst gebruik van systemen waarin risicosignalen weerden opgenomen. Eerst gebeurde dat in de voorloper van de FSV, namelijk het dagboek-PIT (Persoonsgericht Intensief Toezicht). Dagboek-PIT was een hulpmiddel om signalen over mogelijke fraude overzichtelijk beschikbaar te maken. Dit systeem werd van 2001 tot 2012 gebruikt. Van 2013 tot begin 2020 werd het systeem ‘Fraude Signalering Voorziening’ (hierna: FSV) hiervoor ingezet.
In 2020 kwamen de eerste vragen over het gebruik van de FSV naar voren. Gebleken is dat de Belastingdienst gegevens heeft geregistreerd in strijd met de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG).[1] Ook leidde opname in de FSV tot een signalering als (vermeend) fraudeur, waardoor geregistreerde belastingplichtigen vaker aan nader onderzoek werden onderworpen dan niet-geregistreerden.
Zoals volgt uit onderzoek van de Nederlandse Autoriteit Persoonsgegevens bevatte de FSV ook onjuiste en niet-geactualiseerde gegevens, bijvoorbeeld omdat er geen correcties werden aangebracht als bleek dat geen sprake was van fraude.[1] Zo zijn er talloze mensen ten onrechte in de FSV geregistreerd. In 2021 zijn de personen die in de FSV van de Belastingdienst stonden per brief geïnformeerd. Vervolgens heeft de Belastingdienst onderzoeken uitgevoerd naar de gevolgen van de registraties in de FSV. De geregistreerde personen zijn hierover geïnformeerd in een afsluitende brief.
In bepaalde gevallen luidt de conclusie dat de FSV-registratie geen gevolgen heeft gehad. Denkbaar is overigens, zeker gelet op de gang van zaken, dat belastingplichtigen daar twijfels bij hebben. Het blijft voor velen onduidelijk of deze registratie daadwerkelijk geen gevolgen heeft gehad. Wat zijn dan uw opties? Wij zetten de mogelijkheden op een rij.
Inzagerecht bij FSV-registratie
U heeft allereerst het recht om te weten welke persoonsgegevens van u in de FSV stonden. Zo kunt u meer duidelijkheid krijgen over de reden, aanvang en het einde van de registratie.
Het recht op inzage in de persoonsgegevens staat in artikel 15 van de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG). Een verzoek om inzage kan bij de Belastingdienst worden ingediend, die vervolgens verplicht is om inzage te geven in de (persoons)gegevens van uw FSV-registratie.
Tegen het besluit op het verzoek om inzage staat overigens bezwaar en beroep bij de bestuursrechter open. Daarvan kan bijvoorbeeld gebruik worden gemaakt als het vermoeden bestaat dat niet alle gegevens ter inzage worden gegeven. In de praktijk blijkt dat de Belastingdienst maar zeer beperkte informatie geeft en ook niet alle informatie (meer) beschikbaar heeft. Daardoor is het niet altijd duidelijk waarom iemand in de FSV staat geregistreerd. Een gang naar de bestuursrechter kan dan helpen om informatie boven water te krijgen.
De informatie uit het inzageverzoek kan vervolgens aanleiding geven om vervolgstappen te ondernemen.
Herziening van eerdere onherroepelijke aanslagen?
Denkbaar is dat er belastingaanslagen en/of boetes zijn opgelegd gedurende de periode van de FSV-registratie. Het is niet uitgesloten dat de registratie daar invloed op heeft gehad. Zo kan de registratie de reden voor een controle zijn geweest. De vraag is dan welke gevolgen dit heeft voor de aanslag.
De Hoge Raad heeft al geoordeeld dat als bij de selectie voor de FSV (of een andere risicoselectie) een criterium een rol heeft gespeeld dat een grondrecht schendt, zoals discriminatie naar afkomst, geaardheid of geloofsovertuiging, het gebruik van hetgeen bij die controle aan het licht is gekomen onder alle omstandigheden ontoelaatbaar moet worden geacht. In dergeljike gevallen druist het optreden van de Belastingdienstzozeer in tegen hetgeen van een behoorlijk handelende overheid mag worden verwacht, dat aan de inspecteur niet de bevoegdheid toekomt om de aangifte van de belastingplichtige te corrigeren.[2]
Om te kunnen beoordelen of dat aan de orde is, dient u zoveel mogelijk te weten over de FSV-registratie. Inzage is dus van belang. Wordt duidelijk dat de FSV (mogelijk) invloed heeft gehad op een aanslag die inmiddels onherroepelijk vaststaat, kan het zinvol zijn alsnog rechtsmiddelen aan te wenden tegen die aanslag. Zo is het mogelijk om achteraf bezwaar in te stellen, en zo nodig, in beroep te gaan. Dat de termijn inmiddels is verstreken, kan, zo meent ook (voormalig) A-G Niessen, worden gepareerd met een beroep op verschoonbare termijnoverschrijding.[3]
Ook als u al heeft geprocedeerd over een belastingaanslag, zijn er nog mogelijkheden. Als de rechter uitspraak heeft gedaan dan is er namelijk nog een mogelijkheid om het oordeel te laten heroverwegen. Er kan een verzoek om herziening worden ingediend. Voorwaarde is (onder meer) dat het moet gaan om een feit dat op het moment van de uitspraak nog niet bekend was, en als dat wel zo was, dit tot een andere uitspraak zou kunnen hebben geleid.
Verzoek om schadevergoeding bij FSV-registratie
Het doen van een verzoek om schadevergoeding is een andere mogelijkheid die u als FSV-geregistreerde heeft.
Zoals hiervoor al genoemd hebben alle FSV-geregistreerden een brief gekregen nadat het onderzoek naar hun registratie is afgerond. In die brief staat of de registratie gevolgen heeft gehad en of ze recht hebben op een financiële tegemoetkoming. Tegen de uitkomst van dit onderzoek van de Belastingdienst staan geen rechtsmiddelen open.
Wel kan een verzoek om schadevergoeding worden ingediend. Daarvoor is een procedure opgezet. Dat betreft echter een procedure binnen de Belastingdienst waarvan de uitkomst niet voor bezwaar vatbaar is. Daarnaast bestaat overigens (ook daarna nog) de mogelijkheid om via de civiele rechter een verzoek om schadevergoeding te doen. Hierbij is het uiteraard wel van belang dat de schade kan worden bewezen.
Vragen over een FSV-registratie?
Wij menen dat er momenteel geen adequate rechtsbescherming wordt geboden voor gevallen waarin een onterechte FSV-registratie aan de orde is. Onze ervaring leert dat de inzage heel beperkt is en dat voor velen onduidelijk is welke rechtsmiddelen er zijn.
Dus heeft u vragen over een FSV-registratie in relatie tot een belastingaanslag? Neem dan gerust contact met ons op. Wij voeren diverse procedures op dit vlak en denken graag met u mee.
[1] Onderzoeksrapport Autoriteit Persoonsgegevens, ‘Verwerkingen van persoonsgegevens in de Fraude Signalering Voorziening (FSV)’, oktober 2021,
[2] Hoge Raad 10 december 2021, ECLI:NL:HR:2021:1748.
[3] Conclusie A-G Niessen van 17 juni 2021, ECLI:NL:PHR:2021:617