Uit een nieuw arrest van het EHRM blijkt dat de Nederlandse rechtspraak over derdenwerking van de Salduz-regels uitgaat van een te beperkte lezing.
Lees hier alvast een voorproefje:
Wij hebben het al meermaals gehad over het recht op bijstand van een advocaat tijdens en voorafgaand aan het verhoor (zie bijvoorbeeld #433 en #219). Dat mensenrecht vindt zijn grondslag in de Salduz-uitspraak van het EHRM. Onlangs verduidelijkte het EHRM in een nieuwe uitspraak de reikwijdte van de Salduz-regels. Met dit arrest geeft het hof antwoord op de vraag of Salduz derdenwerking heeft: als een medeverdachte een voor de verdachte belastende verklaring heeft afgelegd zonder dat aan die medeverdachte juridische bijstand is verleend, kan de verdachte dan een beroep doen op schending van artikel 6 EVRM?
De klager in deze procedure, de heer Tonkov, was veroordeeld voor medeplegen van moord. Doorslaggevend voor de bewezenverklaring waren de verklaringen van de medeverdachte van Tonkov. Bij het verhoor van deze medeverdachte was geen advocaat aanwezig geweest. Tonkov stelde ten overstaan van het Belgische hof dat deze verklaringen daarom niet mochten worden gebruikt voor het bewijs. Het hof verwierp dit verweer met de overweging dat het recht op verhoorbijstand een persoonlijk recht is, en dat hierop enkel een beroep kan worden gedaan door de desbetreffende verdachte. In dit geval had de medeverdachte dat niet gedaan.
Deze argumentatielijn is ook in Nederland standaardjurisprudentie. Verweren die zien op de schending van het recht op een eerlijk proces van medeverdachten, worden vrijwel altijd afgewezen onder verwijzing naar de zogeheten Schutznorm: als niet de verdachte maar iemand anders is getroffen in het belang dat een overtreden norm beoogt te beschermen, wordt aan de overtreding geen gevolg verbonden. De Hoge Raad nuanceerde dit uitgangspunt in 2011 door te stellen dat verklaringen van medeverdachten kunnen worden uitgesloten van het bewijs als de betrouwbaarheid van die verklaringen door vormverzuimen “wezenlijk is beïnvloed”. Uitgangspunt blijft echter dat de Salduz-regels geen derdenwerking hebben.
Luce Smithuijsen licht dit toe in de Vaklunch van deze week.